Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r., poz. 672, z późn. zm.) wprowadziła system oceny i zarządzania jakością powietrza. Na podstawie przeprowadzanej corocznie przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska oceny jakości powietrza w strefach, dokonywana jest klasyfikacja stref:

• w których poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji lub poziom docelowy (klasa C);
• w których poziom choćby jednej substancji mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym, a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji (klasa B);
• w których poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego lub poziomu docelowego (klasa A).

Ocena stanu jakości powietrza ma na celu wyodrębnienie stref, które wymagają podjęcia stosowanych działań naprawczych, zmierzających do poprawy jakości powietrza (strefy klasy C).

Na podstawie art. 91 ustawy Prawo ochrony środowiska dla stref, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt 1 i 4, zarząd województwa, w terminie 15 miesięcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref, o których mowa w art. 89 ust. 1 ww. ustawy, opracowuje i przedstawia do zaopiniowania właściwym wójtom, burmistrzom lub prezydentom miast i starostom projekty uchwał w sprawie programów ochrony powietrza, mających na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych lub docelowych substancji w powietrzu. Następnie sejmik województwa, w terminie 18 miesięcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref, określa w drodze uchwał programy ochrony powietrza. Powyższe terminy stosuje się odpowiednio w przypadku planów działań krótkoterminowych, które zarząd województwa opracowuje i przedstawia do zaopiniowania, a sejmik województwa określa w drodze uchwały, w przypadku otrzymaniu od wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska informacji o ryzyku wystąpienia w danej strefie przekroczenia poziomu alarmowego, dopuszczalnego lub docelowego substancji w powietrzu.

Programy ochrony powietrza, mają na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych lub docelowych substancji w powietrzu, natomiast działania określone w planach działań krótkoterminowych, mają na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia przekroczeń poziomu alarmowego, dopuszczalnego lub docelowego substancji w powietrzu oraz ograniczenie skutków i czasu trwania zaistniałych przekroczeń.

W zawiązku z powyższym oraz realizując zadania zlecone z zakresu administracji rządowej Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego określił:

1. Uchwałą Nr XXXI/614/13 z dnia 28 października 2013 r. „Program ochrony powietrza ze względu na przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu dla strefy miasto Olsztyn”;
2. Uchwałą Nr XXXI/615/13 z dnia 28 października 2013 r. „Program ochrony powietrza ze względu na przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu dla strefy miasto Elbląg”;
3. Uchwałą Nr IV/96/15 z dnia 16 lutego 2015 r. „Program ochrony powietrza dla strefy warmińsko-mazurskiej ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu PM10 i poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle PM10 wraz z Planem działań krótkoterminowych ze względu na ryzyko wystąpienia przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10”;
4. Uchwałą Nr IV/97/15 z dnia 16 lutego 2015 r. „Plan działań krótkoterminowych dla strefy warmińsko-mazurskiej ze względu na ryzyko wystąpienia przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10”;
5. Uchwałą IV/98/15 z dnia 16 lutego 2015 r. „Plan działań krótkoterminowych dla strefy miasto Olsztyn ze względu na ryzyko wystąpienia przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10”;
6. Uchwałą Nr IV/99/15 z dnia 16 lutego 2015 r.; „Plan działań krótkoterminowych dla strefy miasto Olsztyn ze względu na ryzyko wystąpienia przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10”,
7. Uchwałą Nr IV/100/15 z dnia 16 lutego 2015 r. „Plan działań krótkoterminowych dla strefy miasto Elbląg ze względu na ryzyko wystąpienia przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10”;
8. Uchwałą Nr IV/101/15 z dnia 16 lutego 2015 r. „Plan działań krótkoterminowych dla strefy miasto Elbląg ze względu na ryzyko wystąpienia przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu zawartego w pyle zawieszonym PM10”;
9. Uchwałą Nr XIX/446/16 z dnia 30.08.2016 r. „Program ochrony powietrza dla strefy miasto Olsztyn ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu PM10”.

W przypadku stref, dla których programy ochrony powietrza zostały uchwalone, a standardy jakości powietrza są przekraczane, zarząd województwa jest obowiązany opracować projekt aktualizacji programu w terminie 3 lat od dnia wejścia w życie uchwały sejmiku województwa w sprawie programu ochrony powietrza, określając w nim działania ochronne dla grup ludności wrażliwych na przekroczenie, obejmujących w szczególności osoby starsze i dzieci.

W celu monitorowania postępu realizacji działań naprawczych określonych w programach ochrony powietrza, których wdrożenie ma stopniowo doprowadzić do poprawy jakości powietrza w województwie warmińsko-mazurskim, jednostki samorządu terytorialnego, instytucje i inne podmioty zobowiązane są do corocznego składania sprawozdań zgodnie ze swoimi kompetencjami. Termin złożenia sprawozdania dot. programu ochrony powietrza określonego dla strefy warmińsko-mazurskiej to dzień 30 czerwca po zakończeniu roku objętego okresem sprawozdawczym, natomiast dla programów określonych dla strefy miasto Olsztyn i strefy miasto Elbląg to dzień 30 kwietnia.

W związku z powyższym Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego opracował i wdrożył elektroniczny system sprawozdawczy (kliknij), służący do corocznego raportowania efektów realizacji działań naprawczych określonych w programach ochrony powietrza uchwalonych przez Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego.