1 maja 2004 roku Polska stała się członkiem Unii Europejskiej, co zasadniczo ułatwia relacje i powiązania społeczno-ekonomiczne z pozostałymi 24 krajami członkowskimi. Wśród zmian wynikających z nowej kompozycji terytorialnej Unii Europejskiej wiele ma bezpośrednie znaczenie dla Warmii i Mazur. Nowym impulsem współpracy państw obszaru Morza Bałtyckiego jest położenie w tej strefie ośmiu państw członkowskich Unii Europejskiej. Z drugiej strony wzdłuż północnych i wschodnich województw naszego kraju zaistniała zewnętrzna granica Unii Europejskiej ze wszystkimi tego konsekwencjami. Zmiany te mają szczególne znaczenie dla województwa warmińsko-mazurskiego, jest to bowiem, obok pomorskiego i zachodniopomorskiego, jedno z trzech województw bałtyckich Polski. Województwo warmińsko-mazurskie to jedyny region w Polsce graniczący bezpośrednio z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej.

28 maja 1999 r. Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego podjął uchwałę, która dała podstawę do rozpoczęcia prac nad strategią rozwoju społeczno-gospodarczego województwa. Szeroko zakrojone działania obejmowały: diagnozy i identyfikację wizji rozwoju, obszarów strategicznych dla Warmii i Mazur, konsultacje eksperckie, konsultacje społeczne . W ich wyniku powstał dokument, który, jako jedyny w kraju, został przyjęty przez sejmik województwa jednogłośnie.

„Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Województwa Warmińsko-Mazurskiego” określała cele i działania na lata 2000-2015, a także odnosiła się do przyszłego członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Pomimo to, jesienią 2004 r., w województwie warmińsko-mazurskim (podobnie jak w pozostałych regionach w Polsce) rozpoczął się proces aktualizacji strategii (uchwała Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego nr nr XXVI/361/04 z dnia 26 października 2004 r.).

Potrzeba ponownego opracowania dokumentu ma większy związek ze zmianami w otoczeniu województwa (np. wejście Polski do Unii Europejskiej), niż z procesami zachodzącymi wewnątrz regionu. Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego zawarta w dokumencie na lata 2000-2015 funkcjonowała dobrze, była stworzona przy znacznym zaangażowaniu społecznym i popierana przez cały sejmik województwa. Stała się także punktem odniesienia dla innych dokumentów planistycznych opracowanych w województwie, tj. strategii sektorowych, innowacji, zwalczania bezrobocia itp. Aby sprostać zasadniczym zmianom w otoczeniu założono wyjście im naprzeciw, przy jednoczesnym zachowaniu istoty „starej” strategii.

Prace prowadzone nad dokumentami, które tworzą ramy programowe dla strategii województwa, tj.

• Narodowym Planem Rozwoju na lata 2007 - 2013
• Narodową Strategią Rozwoju Regionalnego
• Koncepcją Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju,
• krajowymi strategiami sektorowymi, które również nie pozostają obojętne wobec sytuacji na Warmii i Mazurach,
• priorytetami i rozwiązaniami europejskiej polityki spójności, jaka ma obowiązywać w latach 2007-2013,
• poprawą implementacji Strategii Lizbońskiej,
• raportami Europejskiej Sieci Obserwacyjnej Planowania Przestrzennego (European Spatial Planning Observation Network - ESPON).

mają zasadnicze znaczenie dla rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego. Niemniej ważnym celem było również osiągnięcie przejrzystości wewnętrznej dokumentu oraz ułatwienie instytucjom i firmom korzystania z niego w trakcie ubiegania się o krajowe i unijne środki na cele rozwojowe.

W przygotowaniu nowego dokumentu wzięły udział różne grupy społeczne (m.in. zainteresowani mieszkańcy podregionów, świat nauki, przedstawiciele przedsiębiorców, instytucji pozarządowych)